Ustawa o podatku od spadków i darowizn w art. 1 stanowi, iż podatkowi od spadków […], podlega nabycie własności rzeczy znajdujących się kraju i praw majątkowych wykonywanych w kraju, w drodze spadku […] przez osoby fizyczne. Jeśli spełnione są kryteria podmiotowe, że osoba fizyczna (czyli zwykły obywatel) nabywa spadek oraz przedmiotowe (czyli nabycie własności rzeczy znajdujących się w kraju i praw majątkowych wykonywanych w kraju), to otrzymanie takich rzeczy w drodze spadku podlega podatkowi.
Jeśli natomiast rzecz lub prawa majątkowe znajdowałyby się za granicą, to nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, podlegałoby opodatkowaniu, jeśli spełniony byłby warunek, że w chwili otwarcia spadku nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce. Tak więc zgodnie z art. 2 i 3 w/w ustawy nie podlega podatkowi nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się kraju lub praw majątkowych podlegających wykonaniu w kraju, jeżeli w dniu nabycia spadku ani nabywca, ani też spadkodawca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu.

Za spadek (o ile nie ma innych spadkodawców) spadkodawca jest zmuszony zapłacić podatek. Obowiązek podatkowy powstanie z chwilą przyjęcia spadku (w drodze dziedziczenia). Inaczej byłoby przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu – wtedy od daty ogłoszenia testamentu, a przy nabyciu z polecenia testamentowego – z chwilą wykonania tego polecenia.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów – czyli czysta wartość, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Cenę domu należałoby więc ustalić wedle tych kryteriów, pomniejszoną o ewentualny obowiązek wykonania polecenia lub zapisu wobec innych osób (polecenie to musi zostać wykonane aby skuteczne było zaliczenie go do ciężaru spadku) a także o ewentualny koszt ostatniej choroby spadkodawcy, jeśli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków.

W art. 8 ust. 1 w/w ustawy, ustawodawca określił, iż wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Tak więc przerzucone zostało na np. spadkobiercę określenie wartości domu, który dziedziczy. Podpowiedzią może być zapis art. 8 ust. 3 w/w ustawy, który mówi, iż wartość rynkową określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia z dnia powstania obowiązku podatkowego. W momencie gdyby spadkobierca nie chciał lub z jakichś przyczyn nie mógł podać wartości domu, który otrzymał w spadku, bądź wartość przez niego podana, według oceny urzędu skarbowego nie odpowiadałaby wartości rynkowej, wówczas urząd ten wezwie spadkobiercę do określenia wartości rzeczy i praw lub podwyższenia tej wartości w terminie nie krótszym niż 14 dni. W razie ponownego nieudzielenia odpowiedzi lub podania wartości nie odpowiadającej wartości rynkowej, urząd skarbowy ustali wartość z uwzględnieniem opinii biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób przekroczy o 33% wartość podaną przez spadkobiercę, koszty opinii biegłych ponosi nabywca. Dlatego jeżeli spadkobierca nie wie dokładnie jaka byłaby wartość rynkowa domu, bądź boi się, że przez to, iż źle szacuje wartość rynkową domu, może ponieść koszty sporządzania opinii przez biegłych powołanych przez urząd skarbowy, powinien zwrócić się o pomoc do rzeczoznawcy, który ustali rzeczywistą albo bardzo zbliżoną do rzeczywistej wartość rynkową.

Nie ma zastosowania tutaj regulacja dotycząca zwolnienia od podatku nabycia własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości, której wysokość jest określona w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 18 lutego 2000 r. (Dz. U. 00.13.169). Jest to kwota 9.057 zł w przypadku gdy nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. A do takiej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Tak więc mimo, iż syn (zstępny), który dziedziczy dom, jest zaliczony do pierwszej grupy podatkowej (skądinąd największa możliwa kwota, która nie podlega obowiązkowi podatkowemu), to wartość domu z pewnością przewyższa ową kwotę, i obowiązek podatkowy z pewnością powstanie. Oczywiście nie biorę tu pod uwagę skrajne przypadki, gdzie czysta wartość domu może wynosić tyle ile wynosi górny próg wartości bądź jest mniejszy niż 9.057zł.
Spadkobierca będzie więc zobowiązany uiścić podatek. Oblicza się go od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Skalę określa w/w rozporządzenie Ministra Finansów.

Zwolnienie od podatku od spadku i ulgi

Przejdźmy teraz do ulgi, która zwalnia z podatku od spadku. Art. 16 ust. 1 mówi, iż w przypadku nabycia (a więc również spadku) budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, w stosunku do osoby zaliczanej do I grupy podatkowej nie wlicza się podstawy opodatkowania wartości wymienionych przedmiotów nabycia do łącznej wysokości nie przekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. Tak więc, jeśli spełnione jest to kryterium to spadkobierca nie zapłaci podatku. Jednakże ustawa o podatku od spadków i darowizn wprowadza dodatkowe warunki, które muszą być spełnione łącznie (czyli wszystkie razem), by nie było obowiązku uiszczenia podatku. Są nimi:

1. Zwolnienie (od podatku) stosuje się, jeżeli nabywca (spadkobierca) jest obywatelem polskim lub ma miejsce stałego pobytu w Polsce.

2. Nabywca (spadkobierca) nie jest właścicielem innego budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nim, przeniesie własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy.

3. Nabywca (spadkobierca) nie dysponuje spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie jest właścicielem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekaże je zstępnym (czyli dzieciom, wnukom itp.) lub przekaże do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego.

4. Nabywca (spadkobierca) nie jest najemcą lokalu lub budynku lub będąc nim rozwiąże umowę najmu.

5. Nabywca (spadkobierca) będzie zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:

a) od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca (spadkobierca) mieszka w nabytym lokalu lub budynku,

b) od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca (spadkobierca) zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Jeżeli w tym czasie osoba trzecia (czyli jakiś inny lokator) mieszka w zajętym budynku lub lokalu, to spełnienie powyższych warunków (2 – 5) może nastąpić w okresie 5 lat od dnia nabycia; w tym wypadku zawiesza się odpowiednio bieg terminu przedawnienia do dokonania wymiaru podatku. W przypadku spełnienia wymieniony wyżej kryteriów spadkobierca nie uiszcza podatku od spadku.

W przypadku niespełnienia w/w kryteriów do obliczenia i pobrania od podatnika (spadkobiercy) podatku obowiązany jest notariusz. Do niego należy wpłacenie pobranego podatku do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce położenia kancelarii notarialnej.

5/5 - (1 vote)
Leave A Comment